സമവൃത്തങ്ങളിൽ എഴുതിഫലിപ്പിക്കാവുന്ന ഒരുപ്രാസമാണ് അഷ്ടപ്രാസം.  യതിവരുന്ന പാദങ്ങളിൽ യതിയോടുചേർന്ന് രണ്ടക്ഷരങ്ങളെ ആവർത്തിപ്പിക്കുന്നത് എന്ന് ഭാഷാഭൂഷണം.  ഉദാഹരണമായി ശാർദ്ദൂലവിക്രീഡിതത്തിലെ ഒരുശ്ലോകം കൊടുത്തിരിക്കുന്നു. 

യതി എന്നത് ഓരോവരിയിലും ചൊല്ലിവരുമ്പോൾ കൊടുക്കുന്ന നിറുത്ത് ആണ്.  അവിടെവെച്ച് വരി രണ്ടായിമുറിയുന്നു. മുറിച്ചുവെച്ച ഓരോഭാഗത്തിനും നമ്മൾ സാധാരണകാണുന്നപോലെ ദ്വിതീയാക്ഷരപ്രാസം കൊടുക്കുന്നു എന്നിരിക്കട്ടെ, അതേ രീതിതന്നെ ബാക്കി 3 വരികളിലും അനുവർത്തിക്കുന്നു എന്നുമിരിക്കട്ടെ.  നമ്മുടെ ശ്ലോകത്തിൽ 4 വരികളിലായി ഈരണ്ടുവട്ടംവെച്ച് മൊത്തം 8 തവണ നമ്മുടെ പ്രാസാക്ഷരം ആവർത്തിച്ചിരിക്കും.

അതായത് 4 വരി X 2 വട്ടം =  8.  ഇതാണ് അഷ്ടപ്രാസമെന്നും, അഷ്ടാക്ഷരപ്രാസമെന്നും അറിയപ്പെടുന്നത്.

അഷ്ടപ്രാസത്തിന് യതി ശരിക്കും നിർബന്ധമാണോ? അല്ലെന്നാണ് എനിക്കുതോന്നിയിട്ടുള്ളത്.  എല്ലാവൃത്തങ്ങൾക്കും ഒരുസ്വാഭാവിക ഈണമുണ്ടാകും, ആ ഈണത്തിൽ ചൊല്ലിവരുമ്പോൾ ചിലപ്രത്യേകസ്ഥാനങ്ങളിൽ ഒരു ഊന്നൽ വരാം.  ആ സ്ഥാനം പ്രാസത്തിനെടുത്താലും അഷ്ടപ്രാസം കൊണ്ടുവരാനാകും. 

ചുരുക്കിപ്പറഞ്ഞാൽ

പൊതുവായ മറ്റുവിവരണം

വ്യഞ്ജനങ്ങളുടെ ആവർത്തനമാണ് പ്രാസം, അതായത് അക്ഷരമാലയിലെ ക മുതൽ തുടർന്നങ്ങോട്ടുള്ള ഏത് അക്ഷരത്തിൻ്റേയും ആവർത്തനം. ക എന്ന അക്ഷരം സത്യത്തിൽ ക് + അ ആണു്. തെന്നിന്ത്യയിൽ അക്ഷരമാല അഭ്യസിപ്പിക്കുന്നതു് ക ച ട ത പ എന്നൊക്കെയാണു്, പക്ഷെ വടക്കോട്ടുപോയാൽ അവർ പഠിപ്പിക്കുക ക്, ച്, ട്, ത്, പ് എന്നൊക്കെയാണു്. കഖഗഘങയൊന്നും അവിടെയില്ല, ക്, ഖ്, ഗ്, ഘ്, ങ് മാത്രമേയുള്ളൂ. അതിനോടുകൂടി ഏതുസ്വരം ചേരുന്നുവോ അതുകൂടി ചേർത്ത് അവ ഉച്ചരിക്കുകയാണു് അവർ ചെയ്യുന്നതു്. വ്യഞ്ജനത്തോടുകൂടി എപ്പോഴും അ എന്ന സ്വരം ചേർത്ത് പറഞ്ഞുപഠിക്കുന്ന രീതി ദ്രാവിഡഭാഷകളിൽ മാത്രമാകും. അതുകൊണ്ടു് നമ്മുടെ ഉദാഹരണത്തിൽ ക് എന്ന വ്യഞ്ജനത്തിനുള്ളതാണു് പ്രാസം, അവ വാക്കുകളാക്കുമ്പോൾ വേണ്ടവിധത്തിൽ മറ്റു സ്വരക്ഷരങ്ങളും ചേർത്ത്  ക കാ കി കീ കു കൂ എന്ന രീതിയിൽ മാറ്റിയെടുക്കാവുന്നതാണു് (സ്വരഭേദം വരുത്തുക). വ്യഞ്ജനത്തിനാണു പ്രാസം, അതോടൊപ്പം ചേർന്നിരിക്കുന്ന സ്വരാക്ഷരങ്ങൾക്കു പ്രാസം കണക്കാക്കേണ്ടതില്ല. 

എന്നിരുന്നാലും ഒറ്റവ്യഞ്ജനം പ്രാസത്തിനെടുക്കുമ്പോൾ സ്വരഭേദം വരുത്താതെ പ്രാസം കൊണ്ടുവരാൻ പരമാവധി ശ്രമിക്കുന്ന ഒരാളാണു ഞാൻ,  ആ അക്ഷരം അങ്ങനെ മാറാതെ നിൽക്കുന്നതു വായിക്കാനൊരു രസം, അത്രയേയുള്ളൂ.

അഷ്ടപ്രാസത്തിൽ എഴുതിയിട്ടുള്ള കവിതകൾ അത് എഴുതിയ വൃത്തത്തിൻ്റെ പേരുസഹിതം  താഴെക്കൊടുക്കുന്നു.